“Hemen bütün dillerde ambra ve amber şekillerinde bulunan amber kelimesinin aslında Arapça anber olduğu ve İspanyolca aracılığıyla Avrupa dillerine geçtiği kabul edilmektedir. Ancak anberin Arapça’dan türemesi mümkün değildir ve bu dile Pehlevîce (Parthça, Orta Farsça) aracılığıyla Grekçe ambrosia (a-mbrotos “ölümsüz, ilâhî”) kelimesinden bozularak sonradan girmiştir. Homeros’tan (m.ö. IX. yüzyıl) itibaren pek çok Grek ve Latin yazarının açıkladığına göre ambrosia mitolojide, tanrıların ölümsüz olmalarını temin eden ve yiyen fânileri de ölümsüzleştiren özel yiyeceğin adıdır ve güzel kokan bu yiyecek aynı zamanda tanrılar tarafından vücutlarına ve saçlarına da sürülebilmektedir. Bu durumda, İskender’den sonra Hindistan’da başlayan Doğu Helenizmi sırasında hakîmlerin (filozof-hekim), ihtiyarlık rahatsızlıklarına iyi geldiği için onları gençleştirdiğine inanılan ve mahiyeti de esrarlı olan bu güzel kokulu okyanus ürününü, ölümsüzlerin yiyeceği efsanevî ambrosiaya benzetmiş oldukları anlaşılmaktadır. Mevcut bilgilere göre amber Avrupa’ya XIII. yüzyılda Endülüs Arapları tarafından tanıtılmış ve ambra/amber kelimesi de o devirden itibaren Orta Latince’ye girmiştir. Avrupa dillerinde reçine fosili olan kehribara da, amberin içinde hazmedilememiş hayvan parçacıklarının bulunması gibi içinde sinek, böcek vb. bulunması ve ısıtılınca güzel kokması sebepleriyle ambere benzetilerek aynı isim verilmekte ve birbirlerine karıştırılmamaları için de amber ambre gris, ambergris “gri amber”, kehribar da amber jaune, yellow amber “sarı amber” şeklinde söylenmektedir.” (http://www.tdvia.org)

Yukarıdaki alıntı, Türkçeye kehribar olarak geçen amber ile ilgili bilgilerimizi teyit eder nitelikte. Tabii amber ile ilgili en büyük karışıklık amber taşı ve amber sıvısının tamamen farklı olmalarını bilmemekten kaynaklanıyor. Taş olarak doğada binlerce yıldır bulunan amber taşı, özellikle Baltık Denizi civarlarında çokça çıkarılıyor. Parfümcülükte kullanılan amber ise tamamen farklı çoğumuzun bildiği üzere.

Amberin, aynı vetiver gibi parfümlerin son fazında, sağlam bir alt nota elemanı olmasına alışığız. Niş ve anaakım onlarca markanın amber temalı parfümünün, boşu boşuna üretilmediği, arz-talep dengesine göre hareket edildiği söylenebilir. Bu kadar çok markanın amber temalı parfüm üretmesi, insanların bu yönde isteklerinin olduğunu gösteriyor bize. Yoksa bu kadar çok amber temalı parfümü kim alır ve kullanır ki?

Nedendir bilinmez, parfümcülükte kullanılan amber, hepimizin bilinçaltına genellikle köklerini doğudan aldığı yönünde kazınmış. Egzotik Arap-Ortadoğu-Hint coğrafyalarını çağrıştıran amberin aslında pek de doğu ile ilgili olmadığı görülüyor. Amber parfümlerinin ve özel olarak amber kokusunun doğunun gizemciliğini çağrıştırmasının sebebi, muhtemelen yaydığı o dumansı ve egzotik hava olduğunu düşünüyorum. Evet amber müthiş bir koku ve sanırım bende bir amber severim.

Amber kokusu ile ilişkim, Serge Lutens’in müthiş Ambre Sultan’ını denediğimden itibaren karmaşık hal almış durumda. Bu tür derin ve gizemli amber kokularını çok severken, Creed’lerin bazı yeni nesil popüler parfümlerinin alt notalarındaki gibi parlak ve yapay kullanımını ise bir türlü sevemiyorum. Bizimkisi bir aşk-nefret ilişkisi belki de.

Ve günlerden bir gün, 2011 yılının serin Ekim ayında, New York’un kalbinden çıkmış Bond No.9 niş parfümevi, amber temalı parfümünü piyasaya sürer. New York Amber ismindeki parfüm, adından da anlaşılacağı üzere markanın “New York” serisinin üyesi. 2014 yılının bu son aylarında, serinin sandal ağacı temalı kokusu da raflardaki yerini aldı. Bu seri 2011 yılında Amber ve Oud parfümleri ile başladı. Şimdilik beş parfümden oluşan New York serisi, sadece nota isimleri ile ilerliyor. New York Musk, New York Patchouli, New York Sandalwood, New York Oud ve New York Amber gibi. Muhtemelen New York serisinin en popüler ve en tartışılan üyesi New York Amber’dir. Kendi sitelerinde New York Amber’i, Midtown başlığının altında sunmuşlar. Artık bu arkadaşı daha yakından tanıyalım.

Fragrantica’da odunsu oryantal olarak sınıflandırılmış New York Amber’i üzerime sıktığımda beni canlı ve pozitif bir koku karşılıyor. Tatlımsı meyvemsi gül ve yumuşak baharatlar çok lezzetli ve güzel. Baharatların karabiber ve küçük hindistan cevizi olduğunu düşünüyorum. Üst notalar olabilecek en iyisi adeta. Orta notalarda biraz çiçeksi yanını göstermeye başlıyor. Güle yasemin eşlik ediyor. Ve tabii safran hoş bir sürpriz yapıyor orta kısımda. Hissedilir oranda da öd ağacı algılıyorum. Fakat ağırlık yasemin destekli gül-öd ikilisinde. Başlangıcı kadar sevemedim orta notaları. Alt notalarda amber artık etkili. Fakat pek de sevmediğim şekliyle parlak ve neredeyse yapaylık sınırında. Ambere misk ciddi anlamda arkadaşlık ediyor. Biraz da sandal ağacı mı var? Var var…

New York Amber, isminin aksine amber kokusu üzerine inşa edilmemiş. İlk saniyelerden itibaren tatlımsı, modern ve hiperaktif gül dümeni ele geçirmiş ve isyan bayrağını açmış gibi görünüyor. Lezzetli ve enfes üst notalar çoğu kişinin kalbini çabucak çalacak cinsten. Zaten benim de açık ara en sevdiğim yeri oldu başlangıcı. Orta bölümden itibaren çiçeksiliğin dozunun artması ve zor bir nota olan öd ağacının eklenmesi işleri karıştırıyor. Yumuşak verilmiş baharatlar durumu kurtarmaya çalışıyor neyse ki. Fakat hala başlangıcında aklım. Poff… Sonları ise en bana uzak bölümü. Sulandırılmış hissi veren misk gayet sıradan. Amber, tuhaf ve uyumsuz. Sandal ağacı ise kendisini ve karakterini bulamamış. Kapanışı olmamış be Bond No.9.

İsmine binaen yahşi ve kütleli amber kokusu bekliyordum. Bu parfüm, ismiyle kokusunun uyumsuzluğuna eş güdümlü olarak amber parfümü değil gül-öd ağırlığına sahip. Çoğu zaman Arap-Orta Doğu kökenli veya esinli parfümlerde rastladığımız yarı-gül suyu/güllü hacı yağı esansına yakın verilmiş gül-öd ikilisi parfümü alıp götürüyor orta notaların sonlarına kadar. Bir yorumcunun dediği gibi bu parfümün adını New York Amber değil de New York Rose koysalarmış hiç de garip durmazmış. Hatta genel tarzının Montale parfümlerini andırdığını söyleyen arkadaşa hak vermemek elde değil.

Geleyim sadede ve gerçeklere. New York Amber harika bir parfüm mü? Bence değil. Abartıldığı kadar güzel mi? Cık. O, başyapıt mı? Tabii ki hayır. Bence herkesin sevebileceği bir gül-baharat-amber parfümü. Sadece bu… Onda ne Jubilation XXV’in asaleti var ne Chergui’nin egzotizmi mevcut ne de Ambre Russe’in derinliği bulunuyor. Evet rakipleri arasında, bayık olmayan ve gül suyu kokmamaya çalışan bir parfüm. Ve bence bu alanda da iş yapar ama New York Amber ile ilgili büyük hayaller kurmayın. Çünkü o, şaşırtıcı derecede tekdüze, derinlikten yoksun ve detaysız. Genel olarak aynı çizgide ilerlemesi, neredeyse hiç değişmemesi uzun kullanımda sıkıcı olacağı izlenimi verdi bana.

Yukarıdaki paragrafı okuyup, hemen kararınızı vermeyin. Sonuç olarak New York Amber kötü bir parfüm değil. Hatta bu tür Arap-Ortadoğu çizgisine yakın gül-öd-safran-çiçek-sandal ağacı temalı parfümlerin en modern, kullanılabilir ve sevilebilir örneklerinden birisi. Sağlam, kaslı ve fit. Her ne kadar ismindeki amber çoğu zaman geri planda kalıp sizinle saklambaç oynasa da şans verilmesi gereken eserlerden birisi. Belki de tam aradığınız parfüm budur. Kim bilir.

Ten-kumaş karşılaştırmasına geçeyim. Ten üzerine uyguladığım New York Amber, daha değişken oldu. Yumuşak baharatlar, safran, yasemin ve misk öne çıktı. Ten üzerinde başlangıçta gül-öd ikilisi baskınken, ilerleyen saatlerde bu iki aktör daha geride durmayı tercih etti. Kıyafete uyguladığımda ise meyvemsi kırmızı gül ve öd her zaman baskındı. Kumaşta neredeyse hiç değişim geçirmeden sevimli bir gül kokusu halini aldı. Şu haliyle ben kumaş üzerindeki halini daha çok sevdim. Tende beklediğim tepkileri vermedi.

Eau de Parfum (EDP) formundaki New York Amber’in kıyafet üzerinde kalıcılığı etkileyici. Günlerce montunuzdan kokular gelmeye devam ediyor. Tende ise bir güne yakın kalıyor. Fark edilirliği başlangıçta gayet iyi, sonraki saatlerde normale dönüyor. Çoğu kişi çok fark edilir ve güçlü olduğundan bahsediyor New York Amber’in. Ben o kadar da saldırgan olmadığını düşünüyorum. Evet etraftan hissediliyor ama boğucu ya da bunaltıcı tarafı yok. Bu durumda, yumuşak koku formuna sahip olmasının etkisi var bence.

Hem kadınlar hem de erkekler için uygun olduğu söylenen New York Amber’i zaman zaman kadın kullanımına yakın buldum. Belki baskın olan gül, kadın parfümlerini çağrıştırdığı için öyle düşünüyorum. Erkeksi bir koku beklemeyin çünkü değil. Çok genç arkadaşların hoşuna gideceğini sanmıyorum. Biz yine otuz yaş ve üzerine uyar diyelim ve adet yerini bulsun. Tam bir sonbahar-kış parfümü. Kendi sitelerinde 50 ml.si 275 dolara satılan New York Amber’i denemeden almak, beğenmemeniz durumunda bütçenizde ve ruhunuzda ciddi yaralar açabilir. Benden söylemesi.

Koku Güzelliği:10/7