Etat Libre d’Orange – Je Suis un Homme (2006)

Geleneksel parfüm endüstrisinin ve modern tabuların dayattığı klişelerden kurtulmak için başlatılan Etat Libre d’Orange projesi büyüyerek ilerlemeye devam ediyor. Etienne de Swardt’ın hayata geçirdiği sıra dışı niş parfümevi Etat Libre d’Orange’ın 2006 yılında başlayan macerasının ilk eserlerindendi Je Suis un Homme.

Hakkında bol bol övgülere rastladığım Je Suis un Homme’nin, Etat Libre d’Orange’nin internet sitesinde yer almaması, üretiminin bitirildiğine işaret ediyor olabilir. Je Suis un Homme’nin anlamının “Ben bir erkeğim” olduğunu öğreniyoruz ve tanıtım bülteninde Napolyon’a atıf yapıldığını görüyoruz. Anlaşılacağı üzere bir erkek parfümü fakat tanıtımında “Erkeksi taraflarını üstlenen, rolleri değiştirmekten korkmadan taarruza geçmeye hazır kadınlara yakışacağı” da belirtilmiş ki onu uniseks sınıfına dahil etmeye çalışmışlar.

Je Suis un Homme’nin ilk dakikaları eski tip erkek parfümlerini andıran nostaljik bergamot-limon ve turunçgillerle gerçekleşiyor. 1980’li yılların erkek parfüm geleneğini hatırlatan ferah ilk dakikalardan sonra orta bölümde aromatik tozlu baharatları görüyoruz. Karanfil ve tarçını öne çıkaran orta bölümde pudramsı odunsulara da rastlıyoruz. Sonlarda yine değişim var ve şekerli olmayan kuru deri kapanışa imza atıyor.

Je Suis un Homme’nin genel yapısının erkeksi aromatik turunçgiller, baharat ve deri üzerine kurulduğunu düşünüyorum. Kimi kullanıcılar kokusunu Derby’ye kimisi de Azzaro Pour Homme’ye benzetmiş. Nostaljik erkek parfümlerini anımsatan genel yapısı kaliteli ve şık. Bu tür baharatlı fujerleri severim ve Je Suis un Homme’yi de beğendim. Hoş bir retro göndermesi olmuş. Yeni nesil modern parfümlere pek benzemiyor neyse ki. Tatlılık az, derinlik ise fazla denebilir. Üst-orta-alt nota değişimleri fark edilebiliyor ve sıkıcı tek düze parfümlerden olmadığını kanıtlıyor.

Parfümün tek garip tarafı orta kısımdaki pudramsı odunsu-deri yapısı. Gerçekçiliği ve rafineliği bir parça düşüren o tuhaf pudramsı tona bir çok Etat Libre d’Orange parfümünde rastlıyoruz. Keşke bir Derby pürüzsüzlüğünü bize verebilseydi. Je Suis un Homme, eski erkeksi parfümlere modern niş bakış olarak değerlendirilebilir. Etat Libre d’Orange’nin birbirinden acayip ve uyumsuz parfümlerinin aksine, oldukça stabil ve kullanılabilir eserlerinden birisi denebilir.

Eau de Parfum formunda. Kalıcılığı yeterli, etrafa yayılımı saldırgan sayılmaz. Erkek kullanımına yakın duruyor. Serin havalarda daha iyi tepkiler vereceğini söyleyebilirim. Genç arkadaşlardan ziyade orta yaşa yakın erkeklere uyabileceğini sanıyorum. Denemeden almak iyi fikir olmayabilir. Kokusunu Antoine Lie tasarlamış.

Koku Güzelliği:10/7

Etat Libre d’Orange – Putain des Palaces (2006)

Provakatif ve hatta postmodern niş parfümevi Etat Libre d’Orange’nin hırslı, cüretkar, tutkulu, coşkulu ve özgür tarzı olduğunu kendileri söylüyor ki hiç de haksız sayılmazlar. Zekice ve abartılı kurguladıkları parfüm isimleriyle niş parfüm dünyasında oldukça ilgi çektikleri söylenebilir. Putain des Palaces, +18’lik ismiyle en çarpıcı Etat Libre d’Orange parfümlerinden birisi.

Putain des Palaces’in kondomları andıran ironik numunesinin içindeki bilgi notunda, femme fatale kadınların fantezilerini çağrıştıran cümlelere rastlamak şaşırtıcı değil: “Pudralı üst nota, baştan çıkarmak için giyinen kadını çağrıştırıyor. Yumuşak bir ruj izi, dantelin hışırtısı. Erkeklerin kırılgan zırhının içini gören femme fatale’nin samimi ritüeli. Vücuduyla yaptığı ticaret kadar karmaşıklığı da ilgi çekicidir. Her kadının bir otel barında baştan çıkarıcı olma, bir asansörün mahremiyetinde arzuya boyun eğme ya da ipek çarşafın hissettirdiği duygusallığa izin verme fantezisi yok mu?”

Putain des Palaces’in ilk saniyeleri mayhoş-leziz meyvelerle gerçekleşiyor. Ferah olmayan şekerli meyveler kırmızı erik-ahududu karışımı canlı-dinamik-pudralı-kadınsı davranıyor. Orta kısımda leziz meyveler devam ederken pudralı hissiyat artıyor. Açıklanan orta kısmında iris çiçeği var ki meyvelerle süsenin karşımı feminen ve çarpıcı denebilir. Orta bölümde modern verilmiş tatlı gül ve deri de bulunuyor. Sonlarda deri, misk ve bir parça odunsulukla kapanışı yapıyor.

Öncelikle Etat Libre d’Orange’nin açıkladığı nota dizilimine baktım. En ilgimi çeken öğeler ahududu, iris, gül ve pirinç unu oldu. Yanlış görmediniz orta notalarda pirinç unu kokusu verildiği iddia edilse de tabii ki öyle bir durum yok. Putain des Palaces pirinç ununa değil meyveli-çiçeksi deri tarafına yakın duruyor. Putain des Palaces’te pudralı-tozlu ekşi meyvelere hayat dolu deri-iris-gül eşlik ediyor. Kokusal anlamda notaların verilişi birçok niş markanın eserleri kadar yüksek kaliteli ya da steril kaliteye sahip olmasa da ana yapı kullanması zevkli ve leziz. Onu giymekten ve üzerimden burnuma yayılan aromasını koklamaktan mutlu oluyorum ki normalde pudra ve menekşe pek de aramın olmadığı notalar.

Etat Libre d’Orange’nin internet sitesinde Putain des Palaces’in pudralı-derili-çiçeksi olduğu vurgulanmış. Deri, geri planda orta kısımdan itibaren beliriyor ve sonlarda da etkisini sürdürüyor. Ahududu notası bir türlü güzel verilmez çoğu parfümde oysa burada beğendim. Gül ve ahududu birbirlerine çok yakışan iki nota, keşke daha çok parfümlerde görebilsek bu ikiliyi. Pirinç unu gibi abartılı pazarlamaya yönelik notayı zaten ciddiye almamak lazım. Birçok modern parfümdeki tatlılık burada da mevcut fakat bıktırıcı ya da can sıkıcı kadar verilmemiş şekerli hissiyat.

Bu haliyle kadınsı tarafa yakın duran Putain des Palaces, çoğu niş parfümün aksine sivri ve keskin yönleri bulunmayan yumuşacık, ele avuca sığmayan bir kadının ruh halini yansıtıyor adeta. Erkeksi ve sert kadınlardan ziyade kadınsı kadınlara uyabilecek, hemen her ortamda giyilebilecek, övgüler alınabilecek bir eser olmasına rağmen niş parfüm kalitesini, pürüzsüzlüğünü, şıklığını, lüks hissiyatını yansıtıyor mu tartışılır. Bu anlamda ana akım popüler parfümleri andıran fakat bir şekilde aklınızın köşesine takılan Good Girl Gone Bad gibi parfümleri (kokusal anlamda değil) akla getiriyor.

Eau de Parfum formundaki Putain des Palaces’in kalıcılığı iyi, etrafa yayılımı ortalama seviyelerde. Kokusunu Nathalie Feisthauer tasarlamış. Serin ilkbahar günlerine çok yakışacağını düşünüyorum.

Koku Güzelliği:10/6.5

Etat Libre d’Orange – Rien Intense Incense (2014)

Aldehit, amber, hayvansılık, deri, tütsü, paçuli, gül, iris, kimyon, meşe yosunu, styrax…

Bir parfümün içeriğinde yukarıdaki notaların tamamının olması, başımıza geleceklerin önceden habercisidir çoğu zaman. Sıradışı niş parfümevi Etat Libre d’Orange’nin 2006 çıkışlı parfümü Rien’den sonra berbat isimli devam parfümü piyasaya sürüldü: Rien Intense Incense. 2006 çıkışlı Rien, şeffaf ve klasik ELDO şişesinde satılırken 2014 çıkışlı asi kardeşi Rien Intense Incense, simsiyah şişesiyle raflarda yerini aldı. Normal parfümler için normal yazılar kaleme almaya çalışan bendeniz, söz konusu anormal parfümler olunca yazılarımın da anormal çizgide olmasına engel olamıyorum. Ve işte bu aldehitli, sabunsu, derili, tütsülü, hayvansı, koyu, karanlık şiprenin bende hissettirdikleri…

Rien Intense Incense’yi anlamak için Caravaggio’nun tablolarının karanlığını, Munch’un “Çığlık”ını, yeraltı edebiyatının karamsar doğasını, satanizmin doruklarını, Marquis de Sade’nin canavarlıklarını, korkutucu Ortaçağ Avrupa’sının dehlizlerini, Bukowski’nin en sevdiği şeylerden olan at yarışlarını, çölde ölmüş hayvan leşlerini, dünyayı yönettiği söylenen gizemli tarikatların insan öldürme ayinlerini, sadist bir seks partisini, mazoşist sevgilileri, dünyanın en berbat kokan yerlerinden olan tabakhaneleri, yanan lastik fabrikasını, cadıları, fantastik canavarları, pasif-agresif psikopatları aklınıza getirmelisiniz muhtemelen.

Ve evet, bu bir parfüm mü yoksa anti-parfüm mü? Bu kokan şey üzerinize sürülebilir mi yoksa uçuk bir haute-couture mü? Bu parfüm bir markanın sıradışı olma çabasının iflası mı yoksa parfümler tarihinin müstesna bir bileşeni mi? Bu arkadaş bir anarşist mi, popülist bir çöp mü? Bu parfüm ne iş yaptığı belli olmayan ama ünlü denerek magazin sayfalarında şişirilen boş beleş tiplerin kullanacağı tiki kokusu mu yoksa parfümden gerçekten anlayan ve ne istediğini bilen bilinçli parfümseverlerin tercih edeceği son duraklardan mı? Kısacası hayal kırıklığı mı, şaheser mi?

Bu soruların hiçbirisine cevap vermeyeceğim. Rien Intense Incense, karanlıklar, zorlamalar, abartılar, gizemler, sektörel endişeler, insan doğasının korkuları, duygu dünyalarının çatışması, acıklı bir ölümü ve cenaze evinin umutsuzluğunu çağrıştırıyor zihnimde.

Bu parfüm algılarınıza saldıran zorba rolünü de oynayabilir, uyuşturucunun vereceği zevk ve uyuşukluğa da sebep olabilir. Onu nasıl kullanacağınız ve ondan neler sağlayacağınız önemli yoksa o sizi önüne katar ve götürür. Bu sert, ödünsüz, acımasız orta yaşlı adam veya cadaloz kadın size hayatınızın kokusal deneyimini yaşatabilir de “bu muymuş böylesine abartılan Rien Intense Incense” diye düşünmenize sebep olabilir.

ELDO’nun, bu parfümü “dramatik” olarak tanımlaması anlamlı sayılabilir. Her ne kadar genel olarak dramatikliği farklı düşünsek de içinde gerilim, çatışma gibi durumlar bulunan olay anlamıyla değerlendirirsek, Rien Intense Incense dramatik sayılabilir. Onun, insanların coşkulu şekilde duygularını kamçılamaktan hoşlandığını bile düşünebiliriz. Peki, yine kendi internet sitelerindeki duygusallık! vurgusuna ne demeliyiz.

Rien Intense Incense için duygusal tanımı en son söylenecek şeylerden birisi. Duygusal yerine duyusal desek eminim daha doğru olur fakat ELDO şu konuda haklı ki bu parfüm “unutulmaz şekilde garip ve harika potansiyele sahip”. Onun içerisinde bulunan yoğun tütsü gerçekten de “duyulara meydan okuma”.

Hala mı aklınızda birşeyler canlanmadı? O zaman Bandit, Aromatics Elixir, Cuir Mauresque, Comme des Garçons Black/Avignon, L’Air du Desert Marocain, Fetish Pour Homme, Cuir Ottoman, Tauer – Incense Extreme, Salvador Dali Pour Homme nasıl kokuyorsa Rien Intense Incense de öyle davranıyor.

Sonuç olarak her deneyimin bir sınırı vardır ve parfüm deneyiminin sınırı Rien Intense Incense’dir ELDO’ya göre.

EDP formundaki bu arkadaşın performans gibi bir derdi yok çünkü delirmiş gibi üzerinizden çıkmıyor. Etrafa yayılımı da fazla, onun içindir ki markanın uyarısını dinleyin: “Onu kullanırken dikkatli olun”. Bu parfümü ya kimsenin olmadığı Kuzey Kutup dairesinin oralarda ya da mümkünse sadece uzay seyahatlerinizde kullanın çünkü muhtemelen çok az kişi kokusunu beğenecektir.

Hadi ama kadınlar, araba lastiği altında kalmış hayvan leşi gibi kokmak ister misiniz? Eğer parfümün içindeki aldehitler hayatımızı kurtarır derseniz siz bilirsiniz. Erkekler için uygun olsa da sanat sanat içindir, sanat halk için değildir. Evinizin arka bahçesinde, öldürüp gömdüğünüz en az beş kişi varsa bu parfüm tam size göre. İyi şanslar…

Koku Güzelliği:10/6

Etat Libre d’Orange – La Fin Du Monde (2013)

Toparlanın gidiyoruz, dünyanın sonu geliyor!

21. yüzyılın ilk on altı yılında dünya çapında gelinen noktanın iç açıcı olmadığının farkındayım. Savaşların, ölümlerin, göçlerin, acıların eksik olmadığı bilgi çağında, yaşananları her an takip ediyoruz. Dünya bundan daha kötü hale gelir mi? Neden olmasın.

Kıyamet senaryolarını bir kenara bırakacak olursam, dünyanın sonunun geldiğini bir tek biz değil, 1900’lü yılların başlarında, iki dünya savaşı yaşamış Avrupalı aydınların da söylediğini görüyoruz. İsviçre doğumlu fakat Fransız vatandaşı Blaise Cendrars, ilginç yaşam öyküsünü, yazdığı şiirleri ve romanlarıyla süslemiş. Modern Fransız edebiyatının en aykırı isimlerinden olarak gösterilen Blaise Cendrars’ın eserlerinde gerçeküstücülüğe yaklaştığı bile söylenir. Onun 1919 tarihli “The End of the World, Filmed by the Angel of Notre Dame” romanının, 2013 yılında niş parfüm evi Etat Libre d’Orange’ın eserine ilham kaynağı olduğu söylenebilir.

La Fin Du Monde’un (Dünyanın Sonu) tanıtım görsellerinde nükleer atık temasının kullanılması, markanın, dünyanın sonunun nükleer savaştan geleceğini düşündüğünü çağrıştırıyor bana. Oysa Blaise Cendrars’ın romanını hiciv üzerine kurduğu belirtiliyor. Bilemiyorum belki de Etat Libre d’Orange’ın amacı, Blaise Cendrars’ın komik-alaycı üslubuyla bizimle hafiften dalgasını geçmektir.

La Fin Du Monde’un açıklanan notaları tam Etat Libre d’Orange’ın tarzına uygun: “Patlamış mısır, havuç tohumu, barut, susam ve diğerleri.” Bu notalardan nasıl güzel ve anlamlı koku oluşturulabilir diye düşünürken, kullanıveriyorum La Fin Du Monde’i. Başlangıcında tatlımsı yapı karşıma çıkıyor. Tanımlaması zor. Bir parça turunçgil ve kremsi sayılabilecek nötr çiçeklerden bahsedilebilir. Süsen (iris) büyük pay sahibi muhtemelen. Üst notaları leziz, modern ve yumuşak. Orta kısımda kimilerinin havuca benzettiği koku ortaya çıkıyor. Evet belki de haklılar. Tatlılık devam etse de azalma eğiliminde. Orta kısmın sonlarına doğru kuru tütsü kendisini gösteriveriyor. Gerçekten şaşırtıcı. Son bölümde egzotik olmayan parlak ambere, bir parça turunçgil ve kremsi çiçekler eşlik ediyor. Kapanışı hafiften yapaylık sınırında.

Patlamış mısır ve barut. La Fin Du Monde’in içeriğinde tabii ki patlamış mısır ve barut bulunmuyor. Onların nota halindeki elementleri de yok. Zaten marka bize verdiği mesajda La Fin Du Monde’de patlamış mısır ve barut olduğunu değil, o izlenimi veren kokuya sahip olduğunu söylüyor. Bol yağlı ve tuzlu patlamış mısıra bayılırım ama La Fin Du Monde’un kokusunun patlamış mısıra benzediğini hiç sanmıyorum. Ayrıca barut konusunda iyi kötü bilgim olduğunu düşündüğümde, La Fin Du Monde barutu da andırmıyor. Peki, nasıl kokuyor?

Bu soruyu markanın tanıtım broşürlerinde esprili olarak ele alıyorlar ve soruyorlar: “Dünyanın sonu nasıl kokacak?” Dünyanın sonunun nasıl kokacağını bilmiyoruz ama La Fin Du Monde’i kendimce şöyle tanımlayabilirim: Bir tutam portakal, amber, bal kabağı ve iris (süsen) çiçeğini kazana koyup, kaynatın. Üzerine de bir pinçik şeker dökün. İşte La Fin Du Monde’un zihnimde çağrıştırdığı sahne bu. Muhtemelen bu karışımın kokusu La Fin Du Monde’ye benzemeyecektir ama teşbihte hata olmaz.

Etat Libre d’Orange gibi sıra dışı markanın parfümlerini anlatmak her zaman için zordur. La Fin Du Monde’e amberli gourmand mi desem, çiçeksi meyveli mi desem karar veremiyorum. Kokusu markanın diğer parfümü Tilda Swinton Like This’e benziyor. Evet, kesinlikle andırıyor iki parfüm birbirini. Kimi yorumcuların Dior Homme benzetmesine ise katılamayacağım. Evet, iki parfümde de iris kilit rolde ama La Fin Du Monde, Dior Homme’la farklı karakterde.

Sonuç olarak “dünyanın sonu” gibi iddialı isme sahip La Fin Du Monde, gayet yumuşak, lezzetli, neşeli, azıcık feminen ve hafiften pudralı. Bu anlamda ismiyle çelişiyor kokusu. Kullanımı kolay, sert olmayan, sakin ve uysal. Markanın kimi parfümleri gibi köşeli ve uçlarda değil. Uzun süreli kullanımlarda sıkıcı olacağını hissediyorum. Devrim yaratamayacak bir devrimci o.

La Fin Du Monde’ın tasarımını genç parfümörlerden Quentin Bisch yapmış. Eau de Parfum (EDP) formunda. Kalıcılığı yeterli. Fark edilirliği yüksek değil ne yazık ki. İlkbahar-sonbahar mevsimlerine çok yakışacaktır. Hem kadınlar hem de erkekler rahatlıkla kullanabilir.

Not: Bu parfümü bana ulaştıran www.decantshop.com sitesine teşekkür ederim.

Koku Güzelliği:10/6.5

Blaise Cendrars ile Söyleşi (Alıntı)

Fransız edebiyatının önemli yazarlarından Blaise Cendrars ile yapılmış söyleşiyi okumaktan büyük zevk aldığım için kaynağını vererek, alıntı yapıyorum. Blaise Cendrars’ın söyleşisine neden yer verdiğimi, bir sonraki parfüm incelememde anlayacaksınız 🙂

Tüm yazarlar yazdıklarının kısıtlayıcılığından ve zorluğundan şikayet ederler.
Seslerini ilginç kılmak için abartırlar. Ayrıcalıklılarından ve sanatlarını icra ederek hayatlarını kazandıklarını için ne kadar şanslı olduklarından daha çok bahsetmeliler. Şahsen hoşlanmadığım bir icra, bu doğru, ancak aynı zamanda soylu bir ayrıcalık, hele bir makinenin parçası gibi yaşayarak toplumun anlamsız çarkının dönüşünü hızlandırmaya yarayan çoğu insanla kıyaslandığında. Tüm kalbimle acırım onlara. Paris’e döndüğümden beri, penceremden izlediğim, metroların düzenli saatlerde içine çektiği ya da dışarıya boşalttığı isimsiz kalabalıklar daha önce olmadığı kadar üzüyor beni. Gerçekten, hayat bu değil. İnsan bu değil. Bir yerde durmak zorunda. Kölelik bu…basit ve fakir insanlar için değil sadece, hayatın genel saçmalığı bu.

Peki çalışma alışkanlıklarınız? Bir yerlerde şafak sökerken uyandığınızı ve saatlerce çalıştığınızı söylemiştiniz.
Çalışmanın bir lanet olduğunu hiç unutmadım, bu yüzden asla alışkanlık yapmadım onu. Kuşkusuz, diğer herkes gibi olmak için, nihayet belli bir saatten belli bir saate dek çalışmak istedim ben de. 55 yaşın üzerindeyim ve sırayla dört kitap bitirmek istedim. Sona erdi ama bu düşünce, arkamda yeterince kitap var. Bir çalışma yöntemim yok. Birini denedim, çalıştı, ancak kalan hayatımda sadece bunu uygulamamın hiç gereği yok. Hayatta kitap yazmaktan öte yapılacak şeyler de var.

Benim gibi modern hayata inancı olan, tüm bu güzelim fabrikalara, dahi makinelere hayran, sıradan bir kişilik, nereye gittiğimizi düşünmekten vazgeçmişse, kınamaktan başka elinden bir şey gelmez çünkü hakikaten hiç yüreklendirici değil bu.

Bir yazar ne kadar görkemli olursa olsun manzara karşısında asla yerini hazırlamamalı. Saint Jerome gibi kendi hücresinde çalışmalı. Geçmişe dönün. Yazmak ruhuna bakıştır. “Dünya benim tasvirimdir.” İnsanlık kurgusunda yaşar. Bu nedenledir ki kâşifler her zaman dünyanın görünen yüzünü kendi görünümlerine çevirirler. Bugün ben bile aynaların üzerini örtüyorum.

Remy de Gourmont’un çalışma odası bir avlunun içindeydi, 71 numara, Paris’te Saints-Pères sokağında. 202 numara, Saint-Germain caddesinde, Guillaume Apollinaire, ki kendisinin geniş odalarla dolu, taraçalı, çatıda terasıyla muazzam bir apartmanı vardı, kendi tercihiyle mutfağında yazıyordu, küçücük bir oyun masasında, oldukça rahatsız bir durumda, arada bir masasını kapatıp daha da küçültmesi gerekiyordu ki aradan kayıp çatıdaki pencereden çıkabilsin ve orası da yine bir avlunun içindeydi. Edouard Peisson’un Aix-en-Provence yakınlarında çok hoş, ufak bir evi vardı ancak vadideki ışık oyunlarının şahane manzarasını izleyebileceği öndeki odaların birinde çalışmak yerine, arkaya inşa edilmiş, penceresi leylaklarla kaplı bir duvara açılan ufacık kütüphane köşesinde çalışmayı tercih ediyordu. Ve ben kendim, kırsalda, Tremblay-sur-Mauldre’daki evimde çalışırdım. Asla yukarı katta, orkidelere bakan odalarda çalışmadım, tercihim hep ahırın ardındaki çıkmaz sokağa ve bahçemi kapatan duvara bakan aşağıdaki odaydı.

İnceleme fırsatı bulduğum çok az yazarın arasında sadece biri, Napolyon’a olan çılgın tutkusuyla meşhur, manzara karşısında yerini hazırlardı, çalışma odası penceresinden Arc de Triomphe’un eksiksiz manzarası izlenebilirdi. Ancak bu pencere genellikle kapalıydı, çünkü büyük adamının zaferinin canlı görünümü ona ilham vermekten uzaktı, kanatlarını koparırdı. Kapısının ötesinden çalışırkenki gelgitleri duyulabilirdi, böğrüne vurur, kelimelerini kükrer, ifadesini ve ses uyumunu düzeltir, inler, sızlanır, eserlerini yüksek sesle okuyan hasta Flaubert gibi haykırır. Karısı hizmetlilere seslenir, Dikkat etmeyin, Beyefendi stilini cezalandırıyor.

Hayatınız boyunca çok okumuş olmalısınız?
Aşırı derecede okudum. Tutkumdu bu. Her yerde, bütün koşullarda ve her çeşit kitap. Elimin altına düşen her şeyi silip süpürdüm.

Okumak sizin için, dediğiniz gibi, zamanda veya boşlukta yolculuk anlamına gelmiyor, daha çok, pek güç harcamadan karakterin derinliklerine nüfus etmenin bir yolu. Hayır, okumak benim için bir uyuşturucudur. Yazıcının mürekkebi uyuşturur beni.

Bazı alışık olmayan okumalarınızdan bahsedebilir misiniz?
Captain Lacroix eski bir denizcidir ve kitapları canavar gibidir. Onla karşılaşacak kadar şanslı olamadım hiç. Saint-Nazaire, Nantes’da aradım onu. Seksenlerinde olduğu ve halen bırakmak istemediği söylenmişti bana. Gemi yolculuklarına çıkamayacak hale geldiğinde bile deniz kuvvetleri sigortacısı olmuş ve görünen o ki teknelerinin durumunu görmek için gerektiğinde dalgıç kıyafetleri giymekte tereddüt etmemiş. Onun yaşında, takdir edilesi. Hayal ediyorum ki şömine başında kış geceleri uzun görünüyordu ona, denizden gelen rüzgar Loire-Inférieure’daki köyüne doğru estiğinde ve bacasını tüttürdüğünde, sanırım onun gibi yedi denizi de görmüş, mümkün olan ve düşleyebileceğiniz her çeşit gemiyi idare etmiş birisi için bu kitapları yazmak zaman öldürmek gibiydi. Kalın kitaplardı bunlar, sağlam inşa edilmiş, güvenilir belgelerle dolu, bazen biraz ağır ama neredeyse her zaman taze, böylece sıkıcı da değil, bu yaşlı deniz adamı resimli kartpostalları, ve gençliğinden kalma eğlenceli limanlara dair fotoğrafları araştırıp buluyordu. Her şeyi olduğu gibi aktarıyordu; deneyimleri, Boynuz Burnu’ndan Çin Denizi’ne, Tazmania’dan Ushant’a gördükleri, öğrendikleri, her şeyden bahsederdi, deniz fenerleri, akıntılar, rüzgar, sığ kayalıklar, fırtınalar, mürettebat, trafik, gemi enkazları, balık ve kuşlar, kutsal fenomenler ve deniz kıyısındaki felaketler, tarih, gelenekler, milletler, denizin insanları, birbirine bağlı binlerce mahrem veya dramatik anekdotlar, dürüst denizcinin tüm hayatı suyun hareketiyle taşınmış ve gemilere dair özel aşkı tarafından hakim olunmuştur. Ah, tabii ki bir edebi eser olmanın ötesindedir. Kalemi kaveladır ve her sayfası önünüze bir şeyler sunar ve on cilttir! Olabildiğince hareketli ve güzel bir sabah kadar basittir. Tek kelimeyle mucizevidir. Birisi parmağıyla küreye dokunur.

Ayrıca Nostradamus’un kehanetsel dörtlükleri var. Beni eğlendiren, azametli bir dille yazılmıştır, her ne kadar çözülemez kalmışlarsa da. 40 yıldır okurum onları, gargara yapıyorum onlarla, kendime ziyafet çekiyorum, bayılıyorum ama hiçbirini anlamıyorum. Asla şifreleri için araştırma yapmadım, basılı tüm şifrelerinin neredeyse tamamını okudum, her iki veya üç yıldan beri birileri kilidi kıpırdatmaktan acil yeni bir mekanizma icat ettiğinden beri hepsi saçma ve yanlış. Ancak, dev bir Fransız şair olarak, Nostradamus en büyüklerdendir. Derleyebilirsem Fransız şairleri antolojime girmeye hazır. Muhafazakar bir dilden yaratılmış tüm o doğaçlama sözleri, Dada’nın yalnızlığının da, sürrealistlerin otomatikleşmiş metinlerinin de ve Apollinaire’in Calligrammes adlı çıkartmalarının da uzak ara önündedir.

Ondan beridir ne keşfettiniz? Neler okursunuz bu aralar?
Son keşfettiğim kitap Gelenekler İdare’sinin büyük sözlüğü. Sonradan maliye bakanı olmuş Vincent Auriol’un bir fermanına borçluyuz bu kitabı. Répertoire général du tarif olarak adlandırıldı ve 1937’de ortaya çıktı. İki adet dörtlü cilt ve elli kilo ağırlığında. Her yere yanımda götürürüm onu çünkü La Carissima ‘yı yazmaya başladığımda bir gün mutlaka ihtiyacım olacak. İsa’yı ağlatabilmiş tek kadın, Meryem Ana’yı anlatacağım kitapta.

Bu kitabı yazmak için gelenekler dizinine mi ihtiyacınız var?
Sevgili bayım, bu bir dil meselesi. Yıllar boyu, bir kitabı yazmaya hazırlandığımda ilk yaptığım kullanacağım sözlük hazinesini belirlemek oldu. Böylelikle, L’Homme foudroyé için üç bin kelimelik bir listem oldu ve hepsini kullandım. Zaman kazanmama sebep oldu ve eserime keskin bir parıltı kattı. Bu yöntemi kullandığım ilk seferdi. Nasıl keşfettim onu bilmiyorum… Bu bir dil sorunu. Dil beni ayartan şeydir. Dil beni kışkırtır. Dil beni şekillendirmiştir. Dil beni yeniden şekillendirmiştir. Bu yüzden bir şairim ben, muhtemelen dile karşı çok hassas olduğum için, doğru veya yanlış, göz yumarım buna. Ölümün eşiğindeki dilbilgisini görmezden gelir ve küçümserim ama ben sözlüklerin iflah olmaz bir okuyucusuyumdur aynı zamanda ve imlam çok kendine güvenmiyorsa eğer bunun sebebi telaffuza karşı çok nazik olmam, yaşayan dilin bu mizacı. Başlangıçta kelimeler yoktu ama ifade vardı, bir geçiş. Kuşların şarkılarına kulak verin!

Dil, o zaman, diyorsunuz ki, ölü değil, donmuş ama hareket halinde, kaçak, yaşama ve gerçekliğe tutunmuş.
Ondan dolayı gelenekler idaresinin bu büyük sözlüğü bu kadar cezbediyor beni. Mesela, ribbon kelimesini ele alalım. Hayretler içinde fark ettim ki işaret ettiği tüm anlamlar ve bunların ötesinde ultramodern endüstriyel kullanımları yirmi bir sayfa tutuyor!

Kaynak: http://cansykan.blogspot.com.tr/2012/10/blaise-cendrars-kurmaca-sanat.html

Etat Libre d’Orange – Archives 69 (2011)

Etat Libre d’Orange – Archives 69 (2011)

"Mandalina, kırmızı meyveler CO2, orkide & Prune JE, tütsü, kafur, kırmızı biber, benzoin, paçuli ve misk." Sizce bu birbiriyle alakası olmayan notalardan anlamlı ve güzel kokan bir parfüm çıkar mı?

Kırmızı meyveler CO2'nin ve Prune JE'nin ne olduğu konusunda fikrim yok. Bu terimlerin gizemli bir Da Vinci şifresi olduğunu da sanmıyorum. Kendisinden beklendiği gibi farklı ve radikal bir koku tasarımının işaretleri mi acaba bu notalar. Yoksa yine şişirilmiş pazarlama cümleleri mi?

Sıradışı konseptler, popüler kültüre güçlü göndermeler, cinsellikle mizahın kesiştiği isimler, absürt hikayeler. Eğer bir niş parfüm evi, bunları size vaat etse tepkiniz nasıl olurdu bilemiyorum. Fakat Etat Libre d'Orange'ın yapmak istediği şeyi yavaş yavaş anlamaya başladığımı sanıyorum. Üstelik kullandığım sekizinci parfümünden sonra!

Archives 69 ismine ilk bakışta cinsellik çağrışımı yaptığı düşünülebilir. Belki de benim içim fazlasıyla fesat. 69 ifadesinin bir seks pozisyonu olduğunu ve porno sektöründe sıklıkla kullanıldığını bilmek için çok kültürlü olmamıza gerek yok. Orijinal numunesinin içindeki küçük bilgilendirme broşürünün arka yüzünde büyük harflerle "Masumiyetin Sonu" ibaresinin olması rastlantı olmasa gerek. Yine aynı broşürdeki "Bu parfüm şehvetsel kurtuluşun kokusudur" yazması manidar.

Etat Libre d'Orange'den beklendiği üzere seks çağrışımı yapan Archives 69 ismi, markanın iddiasına göre tamamen bizim abartmamız. Paris merkezli markanın buradaki ana mağazasının adresinden geliyormuş ismi. 69 Rue des Archives adresinde bulanan Etat Libre d'Orange merkez butiği, parfüme ismini verdiyse de benim gibi kuşkucuların merakını tam anlamıyla bastırabilmiş değiller.

Archives 69, epeydir çekmecede duran parfümlerdendi. Neden onu uzun zamandır karanlık çekmecemde unuttuğumu bilemiyorum. Belki de bundan önce denediğim diğer Etat Libre d'Orange parfümlerinin biraz hevesimi kırmasıydı sebep. Putain des Palaces dışındaki kokularla bir türlü yakın arkadaş olamamıştık. Bakalım Archives 69 ile nasıl bir ten uyumu sağlayabileceğim.

Parfümün açılışında garip bir kokuyla karşılıyorum. Üst notaların bende uyandırdığı izlenim Vicks kokusu. Eskiden babam evde sık sık Vicks kullanırdı. O günlere gitmemi sağladı başlangıcı. Mentol diyesim var. Belki alkol. Kimisi kafur demiş, kimisi de biber. Pek bir şeye benzetemedim üst notaları. Zaten kokuyu da sevemedim. Tuhaf açılış bana göre değil. Orta kısımda biraz daha tanımlanabilir kimlik kazanıyor. Tatlımsı meyveler hissediyorum. Muhtemelen erik ya da yaban mersini. Tabii büyük oranda mandalinayı unutmamak lazım. Meyveler dedim ama ferah meyveler ve turunçgiller akla gelmesin. Olgun ve biraz karanlık mandalina Tauer'in turunçgil kullanımını hatırlatıyor. Meyvelere ilerleyen saatlerde tatlımsı metalik baharatlar ekleniyor. Biber burada başrolde. Orta kısım başlangıcına göre daha kabul edilebilir. Son kısımda misk öne çıkıyor. Belki biraz tütsü. Tatlılık sonlarda da mevcut. Orta bölüme yakın ilerliyor kapanışta kokusu.

Archives 69, diğer Etat Libre d'Orange parfümlerinde karşılaştığım tuhaf yapaylığı bünyesinde barındırıyor. Bazı yorumcuların medikal-eczane benzetmesi doğru olabilir. Ben plastiğimsi bir derinin verdiği türden yapaylık hissediyorum daha çok. Hatta tatlı balkabağı bile diyesim var. Archives 69, Tilda Swinton: Like This gibi balkabağı tatlısı hissini verdi bana. Parfümün üzerinde bir hayalet gibi dolaşıyor adeta.

Bu arkadaşı sınıflandırmak kolay değil. Odunsu bir parfüm değil. Vanilya, kahve, karamelli bir hali de yok. Sanırım onun için meyveli-baharatlı denebilir. Öne çıkan aktörler yaban mersini, erik, biber olarak göze çarpıyor. Fakat bu notaları çok berrak şekilde algılayamıyorsunuz. Sanki kokusu bilerek karmaşık hale getirilmiş hiç kimsenin anlayamaması için. Biraz kakafonik ama lezzetli. Muhtemelen fena halde ten seçen bir parfüm. Doğru tenle buluştuğunda çok güzel olacağına eminim.

Archives 69'un sanatsal bir koku karakteri olduğu söylenebilir. Günlük kullanımda, sokakta dolaşırken yada ofis kullanımına uyacağını sanmıyorum. "Mod ve an" kokusu bence. Mistik ve transandantal değil. Çözmesi zor, kullanımı zor, sevmesi zor ve alışması zor bir kokuya benziyor. Onun için yeterince emek harcayacak şanslı kişileri arıyor olabilir.

Zaman zaman kadınsı, pudralı, rujumsu, sabunsu hale geliyor. Başka zaman ise uniseks kullanıma uygun meyveli, baharatlı, cazibeli bir yapıya bürünüyor. Kimi zamanlardaysa rahatsız edici, bıktırıcı, yapay, plastiğimsi, iç gıcıklayıcı, ukala ve şımarık oluveriyor.

Archives 69'u sevdim mi sorusunu bana soruyor musunuz bilmiyorum ama yine de cevap vereyim. Bir Etat Libre d'Orange parfümünü sevmek-nefret etmek yada kaliteli bulup-bulmamak bağlamında düşünürsek hata yapabiliriz. Çünkü onların tarzları bu. Garip, benzersiz ve uçuk. Archives 69'un bu ifadeleri karşıladığı söylenebilir. Bu parfümün kolay kolay benzerine rastlayacağınızı sanmıyorum. Bu anlamda "size özel" tarafını göreceksiniz. Kokusunu genel anlamda çok sevdiğimi söyleyemem. Başlangıcı çok itici. Orta kısımdan itibaren plastiğimsi yapaylık hissedilse de fena bir parfüm değil. Fakat büyük boy şişesini almak konusunda ısrarcı olacağımı sanmıyorum. Yine de onu kullandığım için pişman değilim. Koku hafızama farklı bir hatıra daha kazınmış oldu.

Denemeden alınması halinde pişman olma olasılığı yüksek. Uniseks olarak geçse de kadın kullanımına yakın gibi. Sonbahar-kış mevsimi için daha uygun olacaktır. Parfümün tasarımını, sektörün tanınan isimlerinden Christine Nagel yapmış. Eau de Parfum (EDP) konsantrasyonuna sahip.

Koku Güzelliği:10/6.5

Etat Libre d’Orange – Secretions Magnifiques (2006)

Etat Libre d’Orange – Secretions Magnifiques (2006)

Bir film platosu... Alejandro Jodorowsky'nin seti. Tuhaf göndermelerle dolu ikonik sahneler, sembolizmin doruklarındaki ahlaksızlık, çölün ortasında çiftleşen develer, birbirlerine en akla gelmeyecek küfürler eden iki travesti. Quentin Tarantino'nun bol öldürmeli cool kahramanları, şapşal diyaloglar, kalbe aptalca saplanan adrenalin iğnesi, sokak ortasında infaz edilen mafyatik tipler. Başka bir stüdyodaysa Rocco Siffredi ile Jenna Jameson hardcore bir sahnedeler. Gerçek olamayacak kadar mükemmel vücutları bu sanat için fazlasıyla abartılı ve plastik.

İğrenç bir mide bulantısı, kusmuk, toprağın üzerine dökülmüş kana karışmış sperm ve sara krizi geçiren bir lezbiyen. Doğurmak üzere hamile bir kadın ve ondan gelen kokular. Sado-mazo ilişki içindeki iki adam. Birbirlerini delicesine döven ve acı çektiren, sekso-sapıklığın uçlarındaki haz düşkünleri. Diş hastanesinin ameliyat bölümü, hayvan mezarlığının tam ortası, köpek leşleri, işkence edilerek parçalanmış kediler ve onların bağırsaklarından yayılan kokular.

Papa'nın dışkısı, radyoaktif bomba, çürümüş ağaç kabuğu, tuvalete dökülmüş süt, dayak yemiş boksör, kurtarılmayı bekleyen kurtarıcı, Martina Hingis'in bacağındaki ter damlası, kullanılmış sümüklü mendil, yüzsüz politikacılar, utanmaz yandaşlar, oksijen kaynağı, Mars'ın yüzeyi, yanan battaniye, küflenmiş bal kabağı, asbest kuyusu, uzun zamandır yıkanmamış cinsel organ, medya maymunları, tostunu yiyen manken kız, ishal olmuş bebeğin bezi, endüstriyel sanat.

Üzerine bomba bağlanmış intihar komandosu, popülist uzaylılar, kozmik patlama, testosteron, atomun parçalanması, kuantum fiziği, Einstein'in dili, elektrik kontağı, fahişe memesi, dikiş makinesi, Flight of the Conchords, şehir çöplüğü, kuş gribi, domuz jambonu, samanlıkta basılan iki erkek köylü, medya patronunun osuruğu, Aristo mantığı, ahlak satan yalancı hocalar, kokuşmuş ilişkiler, kadın-erkek saçmalığı, aşkın gereksizliği, Sürrealizm, sidik kokan külot.

Orgazmın dorukları, kanalizasyona giden prezervatif, Big Bang, zamansızlık, hayatsızlık, tükenmişlik sendromu, ayakkabı kutusundan çıkan fare leşleri, banyolara konan gizli kameralar, Axl Rose'un burun pisliği, Slash'in şapkası, kokoşların köpecikleri, çingenelerin at arabaları, AVM tikileri, cicişler, Art Nouveau, tecavüze uğrayan aseksüel, ukala blog yazarları, leş gibi kokan çorap, duş alırken yere düşen sabun.

Eceli gelen it, gerdek gecesi, aç tavuk, düz duvara tırmanan ergen, bahtsız bedevi, keçi ağılı, kırmızı başlıklı kız, karga boku, kanser ilacı, kemoterapi seansı, yeni gelin, kart zampara, Japon animesi, Çin yılı, uçan kaz Morton, palalı adam, Otomatik Portakal, kokain bağımlısı züppe, 68 model Corvette, rakı şişesindeki balık, Neyzen Tevfik, GDO'lu mısır, Norveç'in kızları, Giotto di Bondone ve son olarak süper klişe "Carpe Diem".

tavşan dağda,

tüfek evde,

tava delik,

iş yağda.

Yukarıdaki kavramların hepsini bir şişeye doldurun. İşte size Secretions Magniques'in kokusu. E böyle parfüme böyle inceleme. Luca abi beş puan. Chandler Burr kayıp. Dışarıda arabam yanıyor. Benden bu kadar. Işınla beni Scotty...

Koku Güzelliği:Absürt   Koku Kalitesi:Tanımsız   Kalıcılık:Galaktik   Fark Edilirlik:Anlamsız

Etat Libre d’Orange – Bendelirious (2008)

Etat Libre d’Orange – Bendelirious (2008)

1868 yılında doğan Henri Bendel isimli adam, korkusuz bir yenilikçi ve moda dünyasına tutkusuyla mutlu olan ilginç şahsiyetlerdendi. İlerleyen yıllarda Newyork'a yerleşmeye karar verdi. 1895 yılında kurduğu markasıyla Newyork'un elit kesiminin hemen ilgisini çekti. Sonrasındaysa dünya çapında bir markaya dönüştürdü ismini.

Bugün New York'taki Henri Bendel mağazasında birbirinden farklı markaları bulabilirsiniz. Hediyelik eşyalar, kozmetik ve moda alanında kendisine hedefler koymuş bir markaya dönüşmüş durumda. Kadınların muhtemelen en sevdikleri mağazalardan olduğu aşikar. Hatta ismiyle özdeşleşen "Bendel kızı" tabirini moda dünyasına aşina çoğu kişi bilecektir.

2008 yılındaysa Fransız niş parfüm evi Etat Libre d'Orange ile Henri Berdel markasının işbirliğine şahit olduk. Daha önce farklı kişiler için parfümler tasarlayan ELDO, bu seferde ünlü markanın merhum kurucusu için işbaşı yapmış. Bendelirious, Henri Berdel için tasarlanmış kısacası. İsmi de Bendel'den türetilmiş. Zaten parfüm bütün "Bendel kızlarına" ithaf edilmiş ve Etat Libre d'Orange'ın sitesinde şöyle tanıtılmış:

"O partilerde gördüğün kız, o ki kalabalığın ortasında duran, kokusu ve gülümsemesiyle arkasında iz bırakan. İyi yetiştirilmiş iris çiçeği gibi, o aynı zamanda deri ceketiyle masada dans eden şehirli bir peri. O, kutlamayı şampanyayla ya da kirazlı lolipop ile yapabilir hatta her ikisi de olabilir. O coşkulu, hayat dolu bir kızdır, o nerede ise parti oradadır."

Fragrantica'da meyveli-çiçeksi olarak sınıflandırılmış. Parfümün başlangıcı modern kırmızı meyvelerle gerçekleşiyor. Burada baş rolü ekşi ve lezzetli kiraz oynuyor. Kiraza biraz pudramsılık eşlik ediyor. Epey kadınsı diyebilirim. Başlangıcını beğendim. Orta kısımda kirazın etkisi devam ediyor. Pudra efekti artıyor. Biraz içki notası ekleniyor sanki. Açıklanan notalarında şampanya var. Muhtemelen odur. Ayrıca hissedilir oranda iris (süsen) ve menekşe ekleniyor. Orta kısımda kalite hissiyatı biraz düşüyor. Geçeyim sonlara. Alt notalarda kirazlı süsen çiçeğine deri ekleniyor. Hafiften 1 Million'u hatırlattı bu kısım. Gerilerden yapay amber geliyor. Azıcık da misk algılıyorum. Sıradan ve yapay bir kapanışı var diyebilirim.

Bendelirious, kesinlikle meyveli-çiçeksi bir parfüm. Kokusunun ağırlık merkezini kırmızı meyveler (kiraz) ve süsen-deri-amber oluşturuyor. Denemelerimde derinin geri planda kalmayı tercih ettiğini fark ettim.

Açıklanan notalarında ilginç sayılabilecek iki öğe mevcut. Birincisi şampanya, ikincisi de kirazlı lolipop akoru. Bizzat markanın sitesinde bulunan bu iki nota, bana biraz abartılı geldi. Kimi yorumcular kokusunu şampanyaya benzetmişler. Evet zaman zaman kirazlı içki kokusu hissi veriyor. Bu konuda haklı olabilirler. İkincisiyse kirazlı lolipop. Şimdi burada parfümün genelindeki tatlılığa lolipopla vurgu yapılmış. Gerçi kokusu kirazlı lolipopa benzemiyorsa da ilginçlik anlamında bahsedilmiş olabilir. Lolipoptan ziyade şekerli meyve-çiçek kokusu baskın.

Bendelirious, kirazlı, pudralı bir deri parfümü. Bu anlamda markanın diğer benzer temalı kokusu Putain des Palaces'i andırıyor. Fakat onun kadar kaliteli ve ilginç değil. İkisi arasında tercih yapacak olsam rahatlıkla Putain des Palaces'i seçerdim.

Bence Bendelirious, kadın kullanımına daha yakın. Zaten bazı kaynaklarda kadın parfümü olarak sunuluyor. Genç, modern, Avrupalı, biraz şımarık, uçarı, eğlenceli, modaya düşkün, havalı, süslü, kolunda her daim Hermes'in Birkin çantasıyla alışveriş merkezlerini dolaşan, kocaman güneş gözlüklü yirmili yaşların başlarındaki kızlara çok yakışacaktır Bendelirious.

Günümüzün bir çok modern parfümünde görüldüğü üzere bolca tatlılık barındırıyor. Hatta zaman zaman şekerli bile olabiliyor. Lolipop göndermesi bu anlamda doğru gibi görünse de bence tatlılığı sağlayan tonka fasulyesi diyebilirim. Tatlımsı kokuları sevmeyenler denemeseler iyi yapmış olurlar.

 

Başlangıcı dışında yüksek kaliteli değil. Daha doğrusu niş marka gibi gelmiyor kokusu. Daha ortalama bir meyveli ana akım parfüm gibi. Kokusu benzersiz değil. Sanki bir yerlerden tanıdık. Acaba nereden diye düşünüyorum ama çıkaramıyorum.

Normalde kirazı da deriyi de parfümlerde severim. Fakat Bendelirious'u çok sevemedim. Belki orta kısımda artan pudramsılık öyle düşünmeme sebep oldu. Yada sonlardaki yapay amber. Fakat eminim ki deneyen bir çok kadın kokusunu beğenecektir. Zaten amacın da o olduğunu düşünüyorum.

Parfüm yazarı Luca Turin'in kitabında Bendelirious'a beş üzerinde dört yıldız verilmiş ve kirazlı iris olarak sınıflandırılmış. Kokusunun tasarımını ünlü burunlardan  Antoine Lie yapmış.

Bendelirious, Eau de Parfum (EDP) konsantrasyonuna sahip. Sonbahar-kış mevsiminde kullanmak çok daha iyi sonuçlar verebilir. Kadın kullanımına yakın olsa da cesur erkekler için ilginç bir deneyim olabilir. Otuz yaş ve altındaki kadınlara önerebilirim. Üst yaş grupları için biraz genç işi kaçabilir. Denemeden almayınız.

                                                          Parfüm Merakı'nın kendi çekimidir.

Artıları:

+ Başlangıcını sevdim.

+ Canlı, eğlenceli kokusu insanı mutlu ediyor.

Eksileri:

- Sonlarını sevemedim.

- Yüksek kaliteli niş parfüm hissi vermedi bana.

- Tatlılığın ayarı kaçmış sanki.

Koku Güzelliği:10/6.5

Etat Libre d’Orange – Divin Enfant (2006)

Etat Libre d’Orange – Divin Enfant (2006)  Markanın tuhaf parfümü.

Doğmuştur ilahi çocuk,

Ud, dümbelek, kaval çalalım,

Doğmuştur ilahi çocuk,

Gelişine sevinelim.

Dört bin seneden pek fazla,

Peygamberlerden vaat edilmiş,

Dört bin seneden pek fazla,

Bekledik bu mesut vakti.

Ah ne güzel ne sevimli,

Ah lütufları ne mükemmel,

Ah ne güzel ne sevimli,

Bu tatlı ilahi çocuk.

Ey İsa, ey kudretli kral,

Çocuk olduğunuz halde,

Ey İsa, ey kudretli kral,

Bizi idare ediniz.

Bu da ne Parfüm Merakı dediğinizi duyar gibiyim. Sevgili koku bağımlıları. Parfüm Merakı blogunda her an her şey olabilir. Çünkü yukarıdaki dizeler bir ilahiye ait. Daha açık konuşmak gerekirse, ilk olarak 1862 yılında çalınmış Fransız Noel İlahisi. İsmi ise "Il est né le divin Enfant". Her ne kadar Fransızca bilmesem de karşıma çıkan çevirisi şöyle: "O ilahi çocuk doğdu".

Burada çocuktan kastedilen kim diyecek olursanız cevabı basit. Hıristian ikonografisinde çocuk ile anlatılmak istenen her zaman Hz. İsa'dır. Genellikle fresklerde veya yağlı boya tablolarda bir kadın ve kucağındaki çocuk figürü sıkça karşımıza çıkar. Kadın, Hz. İsa'nın annesi Hz. Meryem'i, çocukta oğlunu simgeler. İlk dönemlerden itibaren bu sahne, Hıristiyanlığın temel konularından ve figürlerinden olmuştur. Bugün bile bir çok kilisede Hz. Meryem ile Hz. İsa'nın resimlerine rastlanır.

Konuyu dağıtmadan gideyim. Bizi asıl ilgilendiren bu Noel İlahisinin ismindeki bir tamlama. Çünkü o iki kelime bugün inceleyeceğim parfümün de ismi aynı zamanda. Etat Libre d'Orange'ın kurulduğu yıl olan 2006'da piyasaya sürülmüş parfümlerden birisi Divin Enfant. Türkçesi "İlahi Çocuk" olan parfüm anlaşılacağı üzere ince bir Hıristiyanlık ve "Çocuk İsa" göndermesine sahip. Artık geçeyim parfümümüze.

Etat Libre d'Orange her parfümü için garip, bazen espirili, bazen de erotizm içeren tanıtım yazıları hazırlıyor. Doğal olarak Divin Enfant'da unutulmamış ve şöyle bahsedilmiş parfümlerinden:

"Bir çocuk sevimli olabildiği gibi acımasız da olabilir. Bir çocuk melek gülümsemesi ile dayanılmaz olabildiği gibi şeytansı masumiyeti ile bizi delirtebileceğini bilir. Zarif bir marshmallow ve portakal çiçeği üst notalarından sonra uykusuz gecelerimizin sürekli rahatsız eden keskin sembolü olarak kahve, deri ve soğuk tütün kokularının beklenmedik bir uyumudur.

  

"Değişik şekillerde baştan çıkarabilen" şeklindeki halleri ile bu küçük tiran, her zaman idare ettiği gibi, sadece kaprislerini yerine getirdiğinde mutlu olur. Seni sevgili küçük şeytan!"

Divin Enfant (İlahi Çocuk), bence çiçeksi gurme denilebilecek bir yapıya sahip. Parfümün açılışı oldukça tozlu ve eski kokan portakal çiçeği ile gerçekleşiyor. Şaşırdım bu başlangıca. Sanki 1980'li yılların tuhaf şiprelerine benziyor. Bir süre sonra orta notalara geçiliyor. Kokunun genel karakteri değişmiyor. Sadece o tozlu kısım geri çekiliyor. Onun yerine sabunsu çiçekler devreye giriyor. Sanki sümbülteber. Bu tür Robert Piquet - Fracas tarzı çiçeksilik pek bana göre değil. Neyse devam edeyim. İlerleyen saatlerde kuru sabunsu çiçeklerin yerine oldukça tatlı bir kahve aroması ve yumuşak odunsu notalar geliyor. Alttan alta hala portakal çiçeği hissediliyor. Şu haliyle çok fazla rastlanmayan çiçeksi gurme tarzında demek mümkün.

Öncelikle portakal çiçeği kokusunu pek sevmiyorum parfümlerde. Hele ki üst notalardaki gibi tozlu ve eski kokan portakal çiçeğine olumlu yaklaşmam mümkün görünmüyor. Anlayacağınız üzere başlangıcından hiç haz etmedim. Sonrasında daha mantıklı bir çiçeksilik geliyor. Fakat bu seferde kuru sümbülteber benzeri orta notalar beni cezbedemedi. Hala sevemedim Divin Enfant'ı. Son kısımda ise neyseki biraz tahammül edilir hale geliyor. Burada alışılmışın dışında bir kahve kullanımı var. Bildiğimiz Nescafe yada Türk Kahvesi gibi değil, oldukça çiçeksi bir kahve. Daha önce hiç rastlamadığım bir kullanım. Biraz garipsesem de parfümün nispeten beğendiğim tek kısmı diyebilirim.

Divin Enfant oldukça garip ve alışılmışın dışında bir kokuya sahip. Tamam Etat Libre d'Orange markasının konseptini anlıyorum. Farklı olmak zorundalar. Ama bu kadar acaip bir parfümü de nasıl sevelim. Bir yorumcunun bu parfümü "bebek bezine" benzetmesi çok zekice. Çoğu yorumcu deri kullanımından bahsetmiş. Bence öyle yoğun bir deri yok. Belki sonlarda biraz vardır. Onun dışında bu parfüm bana göre portakal çiçeği teması üzerine inşa edilmiş.

Parfümde genel olarak hissedilen sabunsuluk zaman zaman pudramsı bir tarafının olduğunu düşündürüyor insanda. Hatta kimi zaman eski tarz sabunsu bir tütün kokusu bile alıyordum. Markanın sitesinde bir tür şekerleme olan marshmallow'un isminin yazılması, son kısımlarda ortaya çıkan tatlılığı açıklıyor sanırım. İyi de bu nasıl bir kompozisyon böyle yahu: Portakal çiçeği, sabunsu tütün, kahve ve şekerleme... 

Giymesi ve sevmesi zor bir kokuya sahip olduğuna emin olabilirsiniz. Güvenli bir yapısı yok. Biraz uçlarda dolaşıyor diyebilirim. Belki de marka, geleceğin parfümlerinden birisine imza atmak istemiş. Kim bilir belki de ilerleyen yıllarda parfümler böyle olacak. Anlamadığım şey ise pazarlama kampanyasında neden çocuklara vurgu yapılmış. Bu koku ile çocuklar arasında nasıl bir bağ kurulabilir ki.

                                                                      Resim osmoz.com'dan.

Divin Enfant şimdiye kadar denediğim en tuhaf ve bir şeye benzemeyen Etat Libre d'Orange parfümü olarak hafızamdaki yerini alıyor. Genel olarak düz çizgide ilerliyor. Büyük değişimler göstermiyor kokusu. Biraz hayal kırıklığına uğradım. Luca Turin'in çok iyi ifade ettiği gibi bu parfüm kesinlikle "uyumsuz". Madem söz oraya geldi, o zaman Luca Turin'in kitabına bakalım.

Turin, bu parfüme beş üzerinden üç yıldız vererek tatlı odunsu olarak sınıflandırmış. Ve kitabında şunları yazmış:

"Bu isim bebek İsa'yı da içeren Fransız yılbaşı ilahisinden geliyor. Kokusu portakal çiçeği ve kahve temalıdır. Üst notada uyumsuzluk hissedilir. Alt notaları da tatlı ve bir şekilde düzdür.”

Parfümün tasarımını markanın bir çok kokusuna imza atmış olan Antoine Lie yapmış. Eau de Parfum (EDP) olarak satışa sunulmuş. Uniseks olarak görünüyor. Bence de doğru bir karar. Sonbahar-kış mevsimi için daha uygun.

Artıları:

+ Sonları nispeten sevilesi.

+ Kalıcılığı gayet iyi.

Eksileri:

- Başlangıcını sevmedim.

- Orta notaları da bana göre değil.

- Tuhaf ve abuk kokusu güvenli değil. Denemeden almak hayal kırıklığı yaratabilir.

Koku Güzelliği:10/5.5

Etat Libre d’Orange – Like This: Tilda Swinton (2010)

Etat Libre d’Orange – Like This: Tilda Swinton (2010)  Markanın ilginç parfümü.

“Size, gizlide ve açıkta Allah’tan korkmayı, az yemeyi, az uyumayı, az konuşmayı, isyan ve günahları terk etmeyi, oruç tutmayı, namaza devam etmeyi, sürekli olarak şehveti terk etmeyi, bütün yaratıklardan gelen cefaya tahammüllü olmayı, aptal ve cahillerle oturmamayı, güzel davranışlı ve olgun kişilerle birlikte bulunmayı vasiyet ediyorum. İnsanların en hayırlısı, insanlara yararı olandır. Sözün en hayırlısı, az ve anlaşılır olanıdır.

Ölümümüzden sonra mezarımızı yerde aramayınız! Bizim mezarımız âriflerin gönüllerindedir.” Bu sözler onun vasiyetiydi.

13. yüzyılın hemen başları İslam dünyasının en büyük alimlerinden birisinin doğumuna tanıklık etmiştir. Onun felsefesi sadece İslam dünyasını değil, dünyada yaşayan ve onun kitaplarından haberdar olan farklı inançlardaki insanları bile derinden etkilemeye devam ediyor.

Geçtiğimiz aylarda bir gazetede onun kitaplarının Amerika’da en çok okunan eserlerden olduğunu öğrendiğimde hiç şaşırmadım. Hatta çok bile geç kalınmıştı onu dünyanın keşfetmesi. Neden sekiz yüz yıl beklediler ki?

“Bir mum, başka mumları da ateşinden faydalandırırsa ışığından bir şey kaybetmez” diyecek kadar ilmini paylaşmaktan çekinmeyen, “Hamdım, piştim, yandım” cümlesi ile hayatının özetini yapabilen, “Kim olursan ol gel” diyecek kadar sevgi ve tahammül dolu bir insan. “Öldüğüm gün sakın üzülmeyin arkamdan. Çünkü sevdiğime kavuşacağım” diyecek kadar Allah aşkı ile yanan bir sufi.

Yurtdışında kullanılan ismi ile Rumi, bizim bildiğimiz ismiyle ise Mevlana Celaleddin Rumi. Şimdi diyeceksiniz ki nereden aklına geldi Mevlana, Parfüm Merakı. Siz sormadan ben söyleyeyim. Çünkü bugün yazacağım parfümün ilginç bir özelliği var.

Daha çok uçuk pazarlama stratejileri ve sıra dışı parfümleri ile tanınıyor Fransız niche parfüm evi Etat Libre d’Orange. Ve onların Like This: Tilda Swinton isimli parfümlerinin orijinal numunesinin paketini açıyorum. Her zamanki gibi küçük bir naylonun içinde 1.5 ml. numune ve bir de kağıt var. Tabiki merakla önce turuncu renkli kağıdı açıyorum. Ve karşıma şu satırlar çıkıyor:

Her kim sorarsa sana

bütün cinsel isteklerimizin

kusursuz tatmininin

neye benzediğini, kaldır yüzünü

ve de ki,

Bunun gibi.

Eğer birisi dile getirirse gece gökyüzünün

zarifliğini, dama tırman

ve dans et ve de ki,

Bunun gibi.

Her kim bilmek isterse “ruh” nedir,

yahut “Tanrının Mis Kokusu” ne demektir,

başını ona doğru ey.

Yüzünü yakın tut orada

Bunun gibi.

Birisi tekrar ederse eski şiirsel imaji

bulutların ayın örtüsünü nasıl yavaşça kaldırdığına dair,

yavaşça gevşet kaftanının iplerini

düğüm düğüm

Bunun gibi.

Her kim merak ederse İsa’nın ölüyü nasıl dirilttiğini,

Mucizeyi açıklamaya çalışma.

Öp beni dudaklarımdan

Bunun gibi.

Sorarsa birisi “aşk için ölmek,”

ne demektir diye, burayı

işaret et.

Bunun gibi.

Boyumun ne kadar olduğunu sorarsa birisi, çat kaşlarını

ve parmaklarınla ölç boşluğu

alnının üstündeki kırışıklıkların arasındaki

Bu kadar uzun.

Bu ruh bazen canı bırakır, bazen de geri gelir.

Birisi buna inanmıyorsa,

evime geri yürü

Bunun gibi.

Aşıklar inlediği zaman

bizim masalımızı söylüyorlar

Bunun gibi.

Ben ruhların yaşadığı bir semayım.

Esinti bir sır söylerken,

bu derinleşen maviliğe bak

Bunun gibi.

Birisi sorduğu zaman ne yapmak gerektiğini,

onun elinde bir mum yak,

Bunun gibi.

Yusuf’un kokusu Yakub’a nasıl geldi? Huuuuuuu.

Yakub’un gözleri tekrar nasıl gördü? Huuuuuuu.

Biraz merak göz arındırır.

Bunun gibi.

Şems Tebriz’den geri gelince,

koyacak başını kapının kenarından hemen

bizi şaşırtmak için

Bunun gibi.

(Mevlâna Celâleddin-i Rûmi) 

Evet yanlış okumuyorsunuz. Ya da yanlış anlamıyorsunuz. Like This: Tilda Swinton parfümünün içinden Mevlana’nın “Bunun Gibi” şiirinin çıkması emin olun beni de sizin kadar şaşırttı. Son yıllarda Mevlana’ya büyük bir ilginin olduğunu biliyordum yurt dışında. Ama onun şiirinin isminin bir parfümde canlanacağını hiç düşünmezdim. Like This (Bunun Gibi) ismi bu şiirden geliyor. Çünkü Bunun Gibi şiiri başarılı oyuncu Tilda Swinton’un en sevdiği şiirmiş. Bu konuda bazı demeçleri de var zaten. Hatta Swinton’un Mevlana’nın bu şiirini kendi sesiyle okuduğu bir kayda bile rastladım.

                                                              Başarılı oyuncu Tilda Swinton. 

Fakat dikkatinizi çekmiştir. Parfümün ismi sadece Like This (Bunun Gibi) değil. Bir de Tilda Swinton var. İskoç asıllı bir ailenin kızı olarak 5 Kasım 1960 yılında Londra’da doğmuş Tilda. Cambirdge üniversitesinde sosyal ve politik bilimler eğitimi almış. Üniversiteden sonra tiyatro eğitimi de almış. Ve ilginç yüzü onun en büyük yardımcısı olmuş. Kısa zamanda ünlü yönetmenlerin dikkatini çekmeyi başarmış. Bir çok filmde oynamış. Keanu Reeves’in tuhaf filmi Constantin’de Cebrail rolüyle karşımıza çıkmış. Ayrıca Tom Cruise’ün ünlü filmi Vanilla Sky’da rol almış. Leonardo di Caprio’nun tropikal bir adada geçen “The Beach” filminde de rolü varmış. 2007 yılında ise “En iyi yardımcı kadın oyuncu“ alanında Oscar ödülü almış. Yani karşımızda başarılı da bir aktris var.

                                       Tilda Swinton'un kendi sesinden Like This (Bunun Gibi) şiiri.

Etat Libre d’Orange bugün inceleyeceğim parfümlerinin oluşturulmasında hem Mevlana ve onun şiirinden hem de güzel oyuncu Tilda Swinton’dan ilham almış. Unutmadan ekleyeyim. Like This markanın ikinci olarak ünlü bir isme adadığı parfüm. Daha önce de Rossy de Palma için bir parfüm üretmişlerdi. Artık biraz da kokusuna bakalım Like This’in.

Like This, kendi sitelerinde hiçbir kategoriye sokulmamış. Fragrantica’da ise çiçeksi denmiş. Bence pek çiçeksi değil. Sanki baharatlı-odunsu-deri kısmı daha öne çıkıyor. Sınıflandırması zor bir kokuya sahip zaten. Kullanım sürecinde kafam allak bullak oldu çoğu zaman. Yine de elimden geldiğince anlatmaya çalışayım.

Parfümün açılışı parlak bir turunçgil ile gerçekleşiyor. Portakal-mandalina ikilisi ışıltılı ve biraz yapay. Zaten bu kısım çok kısa sürüyor. Daha sonrasında işler biraz karışıyor. Orta notalara doğru çok garip bir koku burnuma geliyor. Tarif etmek zor. Bir çok yorumcu bu kokunun Amerika’ya özgü bir tür bal kabağı kokusuna çok benzediğini söylemiş. Açıklanan notalarında böyle bir bilgiye rastlamadım. Ama neden olmasın diyesim var. Sanki turunçgilimsi-meyvemsi-yapay bir hali var. Biraz Serge Lutens’in ekmek kokan parfümü Jeux de Peau’ya benzettim. Kimi yorumcularda zencefilli ekmeklere benzetmişler. Evet haklılar. Çünkü sonrasında güçlü baharatlar devreye giriyor. Zencefil baş rolde. Epey tatlılık mevcut bu arada. Orta notaları anlatmak gerçekten zor. “Tatlı zencefilli ekmek gibi” deyip işin içinden çıkıyorum. Son kısım ise yine bir garip. Tuhaf, plastiğimsi bir deri alttan alta hissediliyor. Birazda tozlu bir kabe samanı. Fakat ağırlık karanlık odunsu notalarda. Tütsü burada önemli bir rol oynamış. Hatta yanmış ve bitmiş tütsülere benzettim alt notaları. Böylece de tenden ayrılıyor.

Like This tuhaf bir parfüm. Kokusunu bir şeylere benzetmek zor. Özellikle orta notalarından itibaren ortaya çıkan bal kabağımsı parlak koku ayrı bir karakter katmış. Yani çok güvenli ve herkesin sevebileceği gibi bir arkadaş değil. Resmi tanıtımlarında Türkçeye ölmez otu olarak çevrilen immortelle’den bahsedilmiş. Daha önce hiç ölmez otunu koklamadığım için bir yorum yapamayacağım. Genel olarak oldukça tatlı bir yapısı var. Neredeyse şekerli bile diyebilirim. Ama öyle içinizi bayan ve rahatsız edecek kadar değil. Yine de tatlı kokuları sevmeyenlerin hoşuna gideceğini sanmıyorum. Bir yorumcunun dediği gibi “baharatlı, portakallı keklere” benziyor diyebiliriz. Böylece parfümümüz rahatlıkla gourmand sınıfına giriyor sonucuna varabiliriz.

Like This, deneysel bir kokuya sahip diyebilirim. Yani biraz uçlarda dolaşıyor. Bu tabiki bilinçli bir seçim marka için. Zaten Etat Libre d’Orange’ın bir çok parfümü kendine özgü. Yani yaratıcı bir yanı var Like This’in. Şöyle bir düşündüğümde hiç benzerine rastlamadığım bir eser. Ve bu da parfüm dünyası için yeni bir kapı demek. Bu anlamda başarılı buldum konsepti. Hatta 2011 yılında bir de ödül almış parfüm olarak.

Kokusu nasıl derseniz genele hakim öğe baharatlar (zencefil) diyebilirim. Zaten parfümün tanıtım afişlerinde zencefil yönü vurgulanmış. Buradaki zencefile vanilya veya çikolata gibi popüler öğeler destek vermiyor. Daha plastiğimsi ve odunsu bir zencefil kullanımı görüyorum. Like This ne tam turunçgilli, ne tam çiçeksi, ne tam miskli. Garip bir yerde duruyor.

Yukarıda parfümü detaylı olarak yazarken Serge Lutens’in ilginç parfümü Jeux de Peau’ya benzetmiştim. Yine bazı yorumcularda bana katılmışlar. Fakat arada şöyle bir fark var. Jeux de Peau daha tereyağlı ekmek gibi kokarken, Like This  portakallı ve zencefilli bir ekmeğe benziyor. Birde Like This’in son kısımlarındaki baskın tütsü de iki parfümün ayrılan noktalarından.

İyi de Parfüm Merakı kokusunu beğendin mi diyeceksiniz büyük ihtimalle. Valla ilk kullandığımda oldukça beğenip ilginç bulmuştum. Fakat geçen günlerin ardından biraz tek düze geldi. Yani uzun süreli kullanımda sıkıcı olacağa benziyor. Çok alışıldık bir kokusu yok. Onun içinde bir çok kişi burun kıvırabilir. Ki bunu da anlayışla karşılarım. Sonuç olarak çok sevdiğimi söyleyemeyeceğim. Ama böyle ilginç bir kokuyu deneyim olması bakımından bile koklamanızda fayda var.

Parfümümüzü Mathilde Bijaoui tasarlamış. Etat Libre d’Orange’ın iki yeni parfümü Sex Pistols ve Bijou Romantique’e de imza atmış. Ayrıca Penhaligon’s – Lily & Spice, Roberto Cavalli – Just Cavalli I Love Him, Jacomo For Men ve Lalique – Hommage a L’Homme parfümlerini de tasarlamış Mathilde Bijaoui. Fakat genel olarak çok ismi duyulmuş bir burun değil.

Like This, Eau de Parfum (EDP) konsantrasyonunda. Bu durum kalcılığına olumlu yansımış. Kalıcılığı fena değil. Farkedilirliği başlangıçta yüksek. Sonrasında normale dönüyor.

Sanırım esinlendiği kişi bir kadın olduğu için kadın parfümü olarak değerlendiriliyor. Fakat bence hiç de kadınsı bir yanı yok. Hatta erkek kullanımına daha yakın gibi duruyor. 30 yaş üzerindeki ve belli bir parfüm tecrübesine sahip arkadaşların kullanması daha uygun olur diye düşünüyorum. Yoksa konsept pek anlaşılamaz. Benden söylemesi. Tam bir sonbahar-kış parfümü. Yazın biraz rahatsız edici olabilir.

Artıları:

+ İlginç ve uçlarda dolaşan konseptini beğendim.

+ Son kısmı bence parfümün en güzel tarafı.

+ Parfümün isminin Mevlana’nın bir şiirinden gelmesi mutluluk verici.

Eksileri:

- Orta notalarını bir türlü sevemedim. Ki zencefili çok severim.

- Oldukça riskli bir kokusu var. Denemeden almak sizi üzebilir.

- Biraz tek düze sanki. Çok büyük değişim geçirmiyor kokusu.

Koku Güzelliği:10/7